Trezor - ključni element u procesu izvršenja budžeta

Riječ trezor potiče od latinske riječi thesaurus i ima brojna znacenja. Prvenstveno, trezor označava riznicu, blago, kasu, bančin pretinac, odnosno sef.
Savrijemena teorija i praksa imaju težak zadatak da definišu tezor, obuhvate i objasne sve njegove drastično rastuće funkcije.
Trezor, ili riznica ostvaruje posebnu ulogu u upravljanju budžetom, koja pak posredstvom funkcije upravljanja gotovinom i javnim dugom procjenjuje potrebe za zaduživanjem i na taj način upravlja likvidnošću i javnim dugom.
Na osnovu Ustava Bosne i Hercegovine, Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine, na sjednici Predstavničkog doma održanoj 29. augusta i na sjednici Doma naroda održanoj 8. septembra 2000. godine, usvojila je Zakon o Trezoru institucija Bosne i Hercegovine, najvažniji akt kojim se reguliše trezor i njegovo funkcionisanje kod nas. Zvaničan naziv trezora je “Trezor institucija Bosne i Hercegovine“. Upravljanjem budžetom i javnim rashodima putem trezora osigurava se fiskalna disciplina.
Kako bi se došlo do optimalnog sistema finansiranja funkcija, neophodno je poći od teorijskih osnova koje definišu državne funkcije, obaveze države i izvore finansiranja. Kada se utvrde funkcija i obaveze, dolazi se do prihoda i izvora prihoda. Sve savremene države imaju pravni akt za finansiranje državnih funkcija, tj. državni budžet. Izvori finansiranja državnih funkcija su uglavnom prihodi koje država ostvaruje od privrede, stanovništva i domaćih i inostranih zajmova.
Budžet , kao državni finansijski akt je vrlo značajno pitanje budžetskog prava i pravne prirode budžeta. Budžet je zakon, kao i svaki drugi zakon, čija je pravna specifičnost u vremenskom određenju, jer po pravilu važi samo godinu dana.
Budžet, kao pravni akt – zakon, sadrži sve atribute normativnog akta, koji je čak u ustavu regulisan odredbama o finansiranju države. Za izvršenje budžeta odgovorna je vlada, posebno u delu javnih rashoda, jer oni imaju limit (cifarsko određenje visine rashoda) koji se ne može prekoračiti. Isto tako, mogu se naplatiti samo oni javni prihodi koji su utvrđeni u budžetu. Ukoliko se u toku godine ostvaruju veći prihodi od planiranih, vlada je dužna da predloži mere predstavničkom telu da se prihodi uravnoteže sa rashodima (predlaže se smanjenje poreskih stopa ili povećanje oslobađanja i olakšica).
Specifičnost političke strukture Bosne i Hercegovine utiče i na oblikovanje fiskalnog sistema. Ustavom BiH uspostavljen je budžet BiH i propisan način obezbjedjivanja njegovih prihoda iz kojih će se servisirati medjunarodne obaveze i zajedničke institucije Bosne i Hercegovine. Ustav podrazumjeva neotudjivost fiskalnog suvereniteta entiteta, ali istovremeno i krajnju fleksibilnost u njegovom korišćenju. Neotuđivost fiskalnog suvereniteta bez volje entiteta kome on pripada treba da doprinese opštoj političkoj stabilnosti, dok fleksibilnost u korišćenju fiskalnog suvereniteta treba dati doprinos ekonomskoj racionalnosti .

UVOD
1 Zakonski okvir 3
2 Funkcije trezora i organizaciono ustrojstvo 4
3 Trezor – ključni element u procesu izvršenja budžeta 8
3.1 Centralizovan skup procesa koji omogućavaju efikasno raspolaganje i upravljanje budžetskim sredstvima 9
3.2 Osnovni principi i efekti trezorskog poslovanja 12
3.3 Jedinstveni račun trezora (JRT) 13
3.4 Obezbjeđenje računovodstvene funkcije u trezorskom poslovanju u skladu sa zakonom 15
3.4.1 Glavna knjiga – jedna za cijelu općinu 15
3.4.2 Pomoćne knjige 16
3.4.3 Obezbjeđenje vođenja računovodstva fondova 17
3.4.4 Vođenje računovodstva po organizacionoj jedinici, funkcionalnom kodu 17
3.4.5 Obezbjeđivanje budžetske kontrole prije potpisivanja ugovora/izdavanja narudžbe 18
3.5 Rezervacija sredstava po budžetskim pozicijama- terećenje istih odmah nakon potpisivanja ugovora/izdavanja narudžbe 18
3.6 Centralizovano plaćanje izdataka i centralizovani obračun i isplata plaća 19
3.7 Operativni plan izvršenja budžeta 20
3.7.1 Upravljanje općinskim dugom 21
3.7.2 Obezbjeđenje izvještaja koji su utvrđeni zakonom 21
3.8 Izvještaji korisnika budžeta po različitim osnovama 21
3.8.1 Kontrola nadležnih službi i budžetskih korisnika 22
3.8.2 Softverski paket za podršku poslovanju Trezora 23
3.9 Podrška EU administraciji BiH u jačanju institucionalnih kapaciteta Ministarstva finansija i Trezora BiH 24
ZAKLJUČAK 27
LITERATURA 29