Pojam novca i inflacija - Verzija za štampu

Novac je društvena pojava veoma starog porekla, nastala na određenom stepenu istorijskog razvitka ljudskog društva. U početku se novac pojavio da bi olakšao proces razmene proizvoda i da bi taj proces usavršio, podigao na viši nivo. Međutim, u toku istorijskog razvoja novac je počeo da vrši i druge funkcije, počeo je da postaje samostalna sila sa povratnim dejstvom na ekonomsku bazu iz koje je inače postao, koja ga je i izdigla na pijedestal ekonomskih zbivanja. Nastao je i razvijao se sa nastankom i razvojem tržišta, sa nastankom i razvojem robne proizvodnje. Novac je doveo i do zaoštravanja društvenih protivrečnosti, naročito između individualnog i društvenog karaktera rada, kao i između upotrebne vrednosti i vrednosti. Najznačajnije funkcije novca su mjera vrednosti, sredstvo prometa, novac kao blago i novac kao svetski novac.

Novac je specifična roba koju je razvoj robne proizvodnje i razmene izdvojio iz ostalog robnog sveta da monopolski vrši ulogu opšteg ekvivalenta. Na taj način novac predstavlja prometnu vrednost koja je apstraktan izraz celokupnog bogatstva društvene zajednice, a ujedno služi i kao univerzalno sredstvo za međusobno uspoređivanje i razmenjivanje svih proizvoda ljudskog rada. Novac je ekonomsko dobro koje služi u razmeni materijalnih dobara i usluga između učesnika u robnom prometu. On je nastao kao objektivna potreba efikasnijeg funkcionisanja robne proizvodnje. U toku svog istorijskog razvoja ulogu novca su obavljale veoma razliličite vrste materijala od stoke preko metala do današnjeg čistog papirnog novca. Razvoj novca je direktno vezan za razvoj robne proizvodnje. U početku su se robe menjale jedna za drugu (R-R) - trampa, u kasnijem periodu bilo je moguće za jednu vrstu robe dobiti bilo koju drugu ili više njih u istoj vriednosti i na kraju se izdvojila jedna vrsta robe koja je postala opšti ekvivalent koju su prihvatali svi učesnici razmene odnosno novac u današnjem smislu riječi.

Novac ima nekoliko društvenih funkcija. U funkciji mere vrednosti, novac svojom manjom ili većom količinom uptrebne vrednost izražava vrednost bilo koje vrste robe. Novac u funkciji sredstava prometa je posrednik u razjeni, gde se roba prvo prodaje za novac a on ponovo menja za željenu robu (R-N-R). Novac kao blago je novac koji se povlači iz opticaja i akumulira jer on kao simbol bogatstva i moći može da se pretvori u bilo koju drugu vrstu robe u svakom trenutku. U funkciji sredstva plaćanja novac ne mora da bude stvarno prisutan u momentu prodaje robe već se prihvata kao imaginarna vrednost (pretpostavljeni novac), a stvaran novac se pojavljuje tek kad pristigne rok za plaćanje robe. Svetski novac je takođe funkcija novca koja je značajna u međunarodnoj razmeni i najčešće se upotrebljava kao sredstvo plaćanja razlike između uvoza i izvoza. U opticaju postoje različiti oblici novca.