Teorija književne istorije - esej

Nauka o književnosti se deli na tri grane׃ na teoriju književnosti, književnu kritiku i književnu istoriju. Istorija književnosti, koja je predmet bavljenja ovog rada, jeste određena sinteza teorije književnosti i književne kritike, koja za zadatak ima proučavanje istorijskog razvitka književnosti. Pri tom, ona daje književnokritičku ocenu pojedinih dela i pisaca u opštem kompleksu istorijskog sagledavanja karaktera i tendencije razvitka jedne književnosti. Književna istorija se može baviti istorijskim razvitkom književnosti jednog naroda, epohe, sumirajući u svoja ispitivanja pojedinačne pisce, njihova dela, književne pravce, čak i duhovnu klimu datog vremena.

Na osnovu teorijskih pretpostavki, obzirom da se književna istorija ne zasniva na sirovim činjenicama, već na teorijama i pretpostavakama, ona ocenjuje i daje svoj sud o o umetničkoj vrednosti određenih dela i pisaca, pri tom vodeći računa o vremenskom momentu nastanka tih dela. Na izvestan način, književna istorija je kompleksnija od književne kritike, sa kojom korelira, iz razloga što ona proučava i tumači književna dela iz dve perspektive – s gledišta sadašnjosti i s gledišta istorijske prošlosti tih dela. Opet, ako shvatimo težnju književnih istoričara da nam predstave i objasne prošlost, nemoguće je ne zapitati se o problemu objektivnosti takvih prikaza. Koje je načelo i merilo objektivnog prikazivanja prošlosti, u koji se neće uplesti ličnost istoričara, njegov sistem vrednosti i okruženje u kojem bitiše? Takvo pitanje ostaje bez daljeg odgovora, sa tendencijom razrešenja u nastupajućim godinama bavljenja književnom istorijom.