Okruženje preduzeća

Maturski, seminarski i diplomski radovi iz menadžmenta.

Okruženje možemo posmatrati i analizirati sa različitih aspekata, ali i različiti uticaja na poslovanje preduzeća, na odabir i provođenje prikladne strategije koja bi trebala predstavljati okvir za djelovanje preduzeća u kojem bi se na optimalan način iskoristile eksterne prilike i postojeće interne snage, izbjegli ili umanjili uticaji eksternih prijetnji te vlastite snage i slabosti.
U najširem smislu okruženje je neodređeno i uključuje sve izvan organizacije.
Analiza okruženja usmjerena je na aspekte na koje je preduzeće osjetljivo i na koje mora odgovoriti da bi preživjelo.
Prvi korak u analizi okruženja jeste njegova separacija na dijelove. Okruženje može biti podjeljeno na : sektore, elemente i stakenholder-e.

SEKTOR je dio ukupnog okruženja koga čine slični elementi okruženja i koji na osnovu jedinstvenih karakteristika čine dio okruženja. Imamo:
-Sektor grane: konkurenti, veličina grane, stepen konkurencije, mogućnost supstitucije proizvode.
-Sektor izvora materijala: dobavljači, proizvođači..
-Sektor ljudskih resursa: tržište radne snage, agencije za zapošljavanje, univerziteti..
-Sektor izvora financijskih sredstava: tržište hartija od vrijednosti, banke, štednje, krediti, povratni investitori
-Sektor tržišta: kupci, klijenti, potencijalni korisnici proizvoda
-Tehnološki sektor: tehnologija proizvodnje, nauka, istraživački centri, novi materijali
-Sektor ekonomskih uslova: recesija, nivo nezaposlenosti, stopa inflacije, stopa investicija
-Sektor vlade: gradski, državni i federalni zakoni i regulacije, takse
-Socio-kulturološki sektor: starosna struktura, edukacija, religija, radna etika
-Međunarodni sektor: konkurencija i potražnja od strane stranih firmi, strani kupci, regulacije, odnos marke prema čvrstim valutama i sl.

ELEMENTI okruženja se opisuju kao faktori koji su stvarno ili potencijalno relevantni za uspjeh i preživljavanje poduzeća. Elementi okruženja po svojoj sličnosti mogu biti povezani u sektor grane, te mogu biti: veličina grane, racio konkurancije učesnika u grani, faza zrelosti grane, supstituivnost proizvoda; ili elementi sektora tehnologije mogu biti: proizvodne tehnologije, nauka, istraživački centri, novi materijali i sl.

STAKENHOLDERI su određene grupe ili pojedinci u okruženju preduzeća koji su u interakciji sa preduzećem, mogu biti u funkciji pospješivanja njegovog razvoja, ali i prijetnja njegovom opstanku. To su ljudi koji funkcionišu kao sastavni dio elemenata. U sektoru tržišta to su kupci, klijenti i sl.

TIPOVI OKRUŽENJA

a)Tipovi okruženja sa aspekta njegovog uticaja na strategiju preduzeća
Različiti su prilazi podjeli vanjskog okruženja. Jedna od čestih podjela jeste na opšte i ciljno okruženje.

OPŠTE okruženje uključuje faktore• koji nisu u direktnoj povezanosti sa kratkoročnim aktivnostima organizacije, a mogu uticati na dugoročno odlučivanje. To su PEST snage:
-političkopravne snage ( politička stabilnost, zakoni, regulacije..)
-ekonomske snage ( regulacije vezane za privredni sistem i njegove podsisteme, razmjene roba, novca, energije,..)
-sociokulturne snage ( potrošnja, vrijednosti u društvu, sporazumi..)
-tehnološke snage ( generišu rješavanja problema u vezi s inovativnom djelatnošću)

CILJNO okruženje uključuje elemente koji direktno utiču na preduzeće, ali i preduzeće svojim djelovanjem utiče na njih. Ovi elementi uključuju :
- vlade
- lokalne zajednice
- dobavljače
- konkurente
- kupce
- korisnike
- specijalne interne grupe.
Korporacijsko ciljno okruženje se tipično odnosi na granu u kojoj preduzeće posluje.

b)Tipovi okruženja sa aspekta menadžerske pažnje
U ovom smislu okruženje može biti:
UDALJENO sadrži elemente totalnog ambijenta koji imaju male izglede da utiču na ostvarivanje strateških ciljeva preduzeća. Njihov utjecaj na poslovni uspjeh preduzeća je malog značaja pa im menadžeri ne pridaju naročit značaj.

GENERALNO (opšte) elementi opšteg okruženja mogu imati uticaja na poslovanje preduzeća samo ako je riječ o elementima sa snažnim uticajima. Ono je periodični izvor prilika i opasnosti za preduzeće i uključuje pojave koje su mimo kontrole top-menadžmenta.

KONKURENTSKO (ciljno) okruženje obuhvata elemente koji su bliži i važniji za poslovanje preduzeća. Riječ je o grani u kojoj preduzeće posluje, naravno, ako je riječ o preduzeću koje nema diversifikovanu proizvodnju u više industrijskih grana. Okruženje preduzeća može biti aktuelno (zatočeno) i očekivano.
Aktuelno okruženje sadrži sve komponente zatočenog okruženja u kome preduzeće posluje.
Očekivano okruženje slijedi sadašnje okruženje. Ono sadrži sve komponente ukupnog okruženja koje menadžeri prepoznavaju kao očekivane promjene koje će uticati na ostvarenje strateških ciljeva preduzeća.