Maturski, seminarski i diplomski radovi iz menadžmenta.

Kao proizvod ljudske svijesti, potrebe i nužnosti, kvalitet u opštem smislu, postoji koliko i ljudska vrsta, sa svojevrsnim specifičnostima istorijske razvijenosti društva, potreba ljudi na određenom prostoru i ekonomske razvijenosti u određenom istorijskom trenutku. Dakle, određene vrijednosti koje se u društvenim tokovima utvrde i prihvate kao nivo koji se treba postići u društvenim tokovima - u svim sferama ljudskog života, označen je jednim opštim imenom kvalitet. Specifičan je za različita društva, za civilizacije i ljudske zajednice koje su se autonomno razvijale na određenom geografskom prostoru i prirodnom okruženju, na koje je najviši uticaj imao nivo razvoja ljudske svijesti. Tako se može reći da do XVIII stoljeća, do početka industrijalizacije, nije postojao ujednačen i opšte prihvaćen nivo nekih vrijednoisti – kao standarda za kvalitet. Postojale su određene društvene norme kojima su regulisane sve društvene pojave i tokovi, pri čemu skoro ništa nije imalo pravu vrijednost (osim povlaštenih), gdje su i ljudi smatrani bezvrijednim i kao roba za trgovinu.
Mijenjanje takvog društvenog ambijenta, započelo je u periodu industrijalizacije: izumom prvih strojeva u manufakturnoj a kasnije i industrijsoj proizvodnji, izumom parne mašine - lokomotive kao napretka u rudarskoj indurtriji, što je iniciralo masovni razvoj u cilju unapređenja svih grana privrede, posebno industrije, građevinarstva, trgovine, zanatstva. Vremenom su se sve grane proširivale, pa i tržište, što je dovelo do potrebe utvrđivanja odrđenih nomi za pojedine, a kasnije, i sve proizvode i usluge u javnoj prodaji – na tržištu. Tim normama su definisani: izgled, osobine, sadržaj i druge specifičnosti tih proizvoda kao nužnosti, koje mora da posjeduje određeni proizvod kako bi bio u prodaji – na tržištu, što je predstavljalo i prve standarde za kvalitet proizvoda. Daljim razvojem ekonomije i tehnologije u cjelini, nastala je nužna potreba širenja tržišta (zbog zasićenosti lokalnih tržišta). Razvijene kompanije i društva, u cilju kontrolisanja tokova na tržištu, utvrđivale su standarde kvaliteta proizvoda i usluga. To je rezultiralo potrebom proučavanja mogućnosti razvoja i uticaja na proizvodnju, učinkovitost rada i kvalitet proizvoda: tehnološkim razvojem, automatizacijom, organizacijom rada, stručnošću, smanjenjem toroškova proizvodnje, a sve u cilju opstanka na konkurentskom tržitu proizvoda i usluga, i zadovoljenju kupaca. Tako je danas, za svaku od ovih specifičnosti, razvijena naučna disciplina, čija dostignuća doprinose razvoju i utvrđiva-nju najviših standarda kvaliteta u proizvodnji proizvoda i usluga, koje opet kontrolišu i diktiraju ekonomski najrazvijenija društva, najsofisticiranije i najrazvijenije kompanije.
U poslednjih 50 godina tržište se znatno promijenilo. Njaprije je bilo tržište proizvođača (višak potržnje), tržište potrošača (višak ponude) i tržište kompetitivnosti (gdje postoji višak ponude proizvoda i usluga visokog kvaliteta i konkurentskih cijena). Ove promjene su dovele do novog pristupa kvalitetu, gdje kvalitet proizvoda i usluga nije uslovljen isključivo: karakte-ristikama proizvoda, dimenzijama kvaliteta, parametrima kvaliteta, efikasnošću i efektivnošću u proizvodnji i kontrolom kvaliteta. Ono obuhvata tržišni pristup, koji je iskazan definicijama: „Pogodnost za upotrebu“. (JURAN).
„Kvalitet bi trebao da svoju težnju usmjeri na sadašnje i buduće potrebe korisnika“. (DEMING).
„Skup složenih karakteristikaproizvoda ili usluga u marketingu, razvoju, proizvodnji i održavanju, kroz koje će proizvod ili usluga u upotrebi zadovoljiti očekivanja korisnika“ (FEIGENBAUM).
„Saglasnost zahtjevima“ (CROSBY).
„Skup upotrebnih – tehničkih, ekonomskih i estetskih, osobina i obeležja zadovoljstva proizvoda u posmatranju“. (ZELENOVIĆ).
„Skup svih karakteristika nekog entiteta koje se odnose na njegovu mogućnost da zadovolji iskazane potrebe i potrebe koje se podrazumijevaju“. (ISO 8402 : 1994).
„Sposobnosti skupa bitnih karakteristika proizvoda, sistema ili procesa, da ispune zahtjeve kupaca i drugih interesnih grupa“. (ISO 9000 : 2000).

DEMINGOV KONCEPT SISTEMA KVALITETA

Pojam i uvjeti ostvarivanja kvaliteta

Kvalitet je skup osobina i karakteristika proizvoda ili usluga na kojima se temelji njihova sposobnost da zadovolje izričite želje ili očekivane zahtjeve tržišta ili kupca. Reč kvalitet potiče od latinske reči qualitas, što znači kakvoća, svojstvo, osobina, vrlina i slično. Razvoj tržišnih odnosa i rastući zahtjevi potrošača za boljim, funkcionalnim, komplementarnim potrebama, informacijama, ciljevi su i politika preduzeća i preduslov za razvoj preduzeća u vremenu i zadovoljenje društvenih potreba. Otuda i proizilazi potreba da svaki proizvodni ili uslužni proces bude u skladu sa kvalitetom. Kvalitet podrazumjeva održavanje postojećeg nivoa kvaliteta u granicama dozvoljenog odstupanja u datom vremenu i datom okruženju. Za ostvarivanje kvaliteta potrebno je ispuniti sledeće uvjete:
1. tržišni odnosi,
2. zahtevi kupaca,
3. viši stepen obrazovanosti,
4. ubrzani razvoj novih tehnoloških promjena,
5. promjene u strukturi rada,
6. informacione i komunikacione tehnologije
7. ostvarivanje ciljeva, strategije i politike preduzeća,
8. održavanje postojećeg kvaliteta, pouzdanosti, sigurnosti i procesa rada,
9. eksploatacione pogodnosti,
10. uspostavljanje povećane radne sposobnosti preduzeća,
11. razvoj malih i srednjih programa za novo zapošljavanje,
12.programi državne strukture za ostvarivanje uslova za ravnopravno partnerstvo na tržištu i ostali statusi koji su neophodni za tržišnu utakmicu.

Kao i većina društvenih pojava i težnji u razvoju madernog čovjeka i društva, i kvalitet je doživio svoj razvoj u 20. vijeku, posebno u njegovoj drugoj polovini (iza II svjetskog rata), kada je nastupio moderni razvoj kvaliteta. Ovaj period predstavlja osnovu za sve stručne, teorijske i naučne osnove teorije i prakse. Modernom razvoju kvaliteta prethodio je period između dva svjetska rata koji je obilježen primjenom opšte statistike u kontroli kvaliteta i intezivnim razvojem specifičnih statističkih alata i metoda. Serijska proizvodnja je od početka zahtijevala izuzetno praćene i vođene procese i stalnu kontrolu. To je potpuno razumljivo jer se pojava greške i odstupanja u takvim uslovima vrlo brzo multiplicira i uvijek znači velike gubitke i škart, dodatne popravke i neispunjenje rokova – što se trebalo ili potpuno spriječiti ili barem minimizirati. U SAD usvojene su prve prihvatljive metode uzorkovanja, čime su definitivno udareni temelji posebne, nove grane matematičke logistike u proizvodnji - statističke kontrole kvaliteta. Prosto praćenje podataka pokazalo se nedovoljnim, te je nastala potreba za nastankom onog što se danas naziva statističkom kontrolom procesa (SPC – Statistical Process Control).
Za sve ovo vrijeme, na prostorima gdje se odvijao rast i razvoj privrede i industrije (Amerika i Evropa), pristupalo se naučnom rješavanju konkretnih problema koji su ometali i sprečavali taj razvoj. Sa manje ili više uspjeha isticao se značajan broj naučnika koji su nastojali pronaći rješenja za poboljšanje kvaliteta proizvodnje, uslova rada i osobina koje karakterišu određene proizvode i usluge. Jedan od najvećih doprinosa naučnom pristupu u rješavanju tih pitanja dao je EDWARD DEMING, Američki naučnik, koji je svoj rad i istraživanja provodio kroz više sfera društvenog života i naučnih disciplina, od kojih su najznačajnija ekonomska pitanja sistema kvaliteta i menadžmenta, što je osnova današnje „Totalne kontrole kvaliteta“ (TQM).

Edward Deming, lik i djelo

Edward William Deming (1900. – 1993.) je američki naučnik koji je udario temelje modernoj teoriji kvaliteta i, što treba posebno istaknuti, značajno pomogao razvoju prakse kvaliteta u čitavom svijetu, prvenstveno u Japanu.

Edward Deming je svjetski poznati naiučnik i praktičar u oblasti matematičke statistike i men-adžmenta, otac japanskog „čuda“ u oblasti kvaliteta, koga je žurnal Amerika prozvao revolucionarom kapitalizma. Deming spada u najpoznatije menadžere kvaliteta. Njegov koncept upravljanja procesom se zasniva na statističkoj kontroli kvaliteta. Osnovna karakteristika njegovih izlaganja je dobra teorijska osnova uz kvalitetnu prezentaciju ideje, na jednostavan, razumljiv i primjenljiv način. Poboljšanje kvaliteta on upoređuje sa upravljanjem promjenama u procesu, kroz usavršavanje kvaliteta proizvoda, i primjenu statističkih metoda kontrole kvaliteta. Bolja kontrola kvaliteta dovodi do smanjenja troškova i unapređenja produktivnosti. Deming u svom pristupu razmatra dva pristupa promjena:
1.Promjene uzrokovane spoljnim uticajima,koje se definišu kao ne kontrolisane ili specijalni faktori.
2.Promjene kojima se može upravljati i koje proističu iz samog procesa i njegove organizovanosti.

Po Demingovom mišljenju, unapređenje kvaliteta počinje identifikacijom dva navedena tipa promjena. Naredni korak se svodi na eliminaciju specijalnih uzroka nepravilnosti i koncentrisanje na promjene i uzroke nepravilnosti, kojima se može upravljati. Identifikacija i eliminacija specijalnih uzroka se vrši primjenom metoda statističke kontrole kvaliteta procesa, uz primjenu različitih vrsta kontrolnih karata. Unapređenje procesa primjenom redizajna poslovnih procesa, se vrši u cilju upoznavanja i zadovoljenja zahtjeva što većeg broja korisnika. Deming u svojim radovima, veliku pažnju poklanja definisanju i potpunom razumijevanju poslovnih procesa, bez čega nije moguće ostvartiti napredak u poslovanju.