04-06-2010, 07:56 PM
Maturski, maturalni, seminarski, diplomski i master radovi iz sociologije.
Dvije godine su ključne za nastanak antropologije kakvom je danas znamo –1859. (kada Darvin i Volas objavljuju svoje radove, čime teorija evolucije stupa na svijetsku scenu) i 1911. (kada Rivers drži uvodno prijedavanje Sekciji H Britanskog udruženja za razvoj nauke, u kojem tvrdi da su promijene u ljudskim društvima direktna posljedica miješanja naroda i kultura, čime definitivno odbacuje evolucionizam). I pored ogromnog značaja koji je Darvin-Volasova teorija evolucije imala do početka XX vijeka, mislim da je 1911. ipak daleko značajnija. Frejzer iste godine počinje da objavljuje monumentalno, dvanaestotomno izdanje "Zlatne grane", a samo godinu dana kasnije Dirkem će objaviti "Elementarne oblike religijskog života".
U godinama koje su usledile, Malinovski i Redklif-Braun će modernoj antropologiji dati specifično teorijsko i praktično utemeljenje. Bronislav Malinovski se između 1915. i 1918. našao na Trobrijandskim ostrvima, jugoistočno od Papue Nove Gvineje, što je rezultiralo detaljnim radom na terenu i nizom briljantnih monografija koje su uslijedile posle 1922. i objavljivanja Argonauta zapadnog Pacifika. Iste godine i Alfred Redšinald Redklif-Braun objavljuje svoju studiju Andamanski ostrvljani, u kojoj kulminira njegov ambiciozni teoretski program za utemeljenje antropologije kao rigidne naučne discipline zasnovane na radu na terenu, komparativnom metodu i dirkemovskoj sociologiji. Malinovski će utemeljiti funkcionalizam, a Redklif-Braun strukturalni funkcionalizam, i ova dva pravca (ili dvije škole) će dominirati socijalnom i kulturnom antropologijom u narednih pola vijeka.
Malinovski je pokazao da institucije kao što su zakon i složena ekonomija, što su mnogi zapadnjaci smatrali isključivo tekovinom civilizovanih društava, da takođe postoje i u primitivnim društvima. Prema njegovom viđenju primitivni čovjek nije bio rob običaja već racionalni učesnik čije su prakse i institucije imale funkciju zadovoljavanja individualnih i kolektivnih potreba.
U modernoj upotrebi pojam mita se lako miješa sa maštovitim bajkama i fantastičnim pričama, sa nečim što je nerealno i neverovatno pa čak i sa nečim što je lažno. Ovakvo shvatanje mita potiče još iz antike. Mada je prvobitno Homer upotrebljavao mit jednostavno da označi “priču”, onakvu kako je data, bez pitanja o njenoj istinitosti, već je Pindarovo interesovanje za istinitost mitskog predanja dovelo do gubljenja drevne naivnosti usmene mitske tradicije i mit je od tada počeo da se tumači kao izmišljotina. Šeling se prvi trudio da prevaziđe takvo shvatanje mita pokazujući u svojoj filozofiji mitologije unutrašnju nužnost i istinitost mitskog predanja. Kasnije je Ničeova filozofija afirmisala mit kao princip najdubljeg pokretača i stvaralačkog vrela svake kulture. Početkom XX vijeka i društvene nauke počinju da uzimaju u obzir tumačenje mita kakvo je postojalo u arhaičnim društvima gdje mit označava "istinitu priču".
Ničeova ideja, izražena u Rođenju tragedije, da svaka velika kultura ima “horizont okružen mitom” javlja se u mnogim sociološkim i antropološkim teorijama koje pokazuju kako unutrašnji i subjektivni horizont smisla nastaje u društvenom horizontu mita. Od Frejzerove (J.Frazer) Zlatne grane u antropologiji je napušteno pozitivističko gledište o mitovima kao naivnim i iracionalnim pričama. Postalo je očigledno da je mit glavna kulturna struktura primitivnih društava. Tu tezu je razvio Dirkem i kasnije Malinovski, za koga mit predstavlja izrazito važnu kulturnu silu, a ne bujicu izmišljenih likova kao što ga je shvatao racionalizam.
Primitivni čovjek i njegova religija
"Ne postoji narod, ma kako bio primitivan, bez religije i magije. Čovjek ranog doba teži da, prije svega, kontroliše prirodu iz praktičnih razloga, i to radi direktno, pomoću obreda i čini, primoravajući vjetar i vrijemenske prilike, životinje i useve da se pokoravaju njegovoj volji. Tek kasnije, videći da je njegova magijska moć ograničena, on se sa strahom ili nadom, s molbom ili prkosom obraća višim bićima, to jest demonima, duhovima predaka ili bogovima"
B. Malinowski "Magija, nauka i religija"
Bez pridavanja pažnje društvenom kontekstu, tražeći u mitovima pripovjetke literarne ili filozofske vrijednosti koje služe za zabavu ili obrazovanje, mitovi najčešće deluju trivijalno. Ali, kada se u njima potraže modeli društvenog života otkriva se njihov duboki smisao. To je bila ideja Malinovskog koji je ukazao na društvenu dimenziju mita ističući povijezanost vjerovanja i institucija. Mit za primitivnog čovjeka nije samo priča, njegov “pravi smisao, ustvari prava poruka, sadržana je u tradicionalnom zasnivanju društvenih organizacija: (...) nju urođenik ne uči slušanjem fragmentarnih mitoloških priča, već životom u društvenom tkanju svog plemena". I Dirkem je posrijedno istakao vezu mita sa društvenim institucijama objašnjavajući religiozni karakter svih institucija primitivnih društava koje formiraju fundamentalne koncepte društvenog i individualnog života. Ovu tezu je kasnije proširila strukturalistička škola Levi-Strosa.
Koncepcije o mitu kao “živoj realnosti” i horizontu koji osmišljava svakodnevni život primitivnih društva nisu dovođene u pitanje. Međutim, obzirom da te koncepcije mit ne shvataju usko - kao skup konkretnih vjerovanja i apstraktnih principa koje treba logički i sistematski analizirati, već kao horizont koji se mijenja i razvija tokom istorije, treba videti da li i u kojoj mjeri ih je moguće primijeniti na moderno društvo. Eliadeu, kao i mnogim drugim modernim autorima, mit prije služi kao demarkaciona crta primitivnog i modernog čovjeka kada kaže da: “dok moderan čovjek smatra sebe rezultatom odrijeđenog toka istorije koju nije obavezan da celu upozna, čovjek arhaičnih društava je primoran, ne samo da se prisjeća mitske istorije svoga plemena, već da je većim dijelom s vrijemena na vrijeme oživljava. Tu zahvatamo najvažniju razliku između čovjeka arhaičnih društava i modernog čovjeka... Za čovjeka arhaičnih društava, ono što se dogodilo ab origine može se obnavljati snagom rituala." Međutim, da je Eliade umijesto razlike, pokušao da potraži sličnost primitivnog i modernog odnosa čovjeka prema mitu kao dimenziji društvenog života koja zahtjeva obnavljanje, vijerovatno bi je našao, jer i moderan čovjek oživljava i obnavlja svoje mitove, mada naravno na drugačije načine, ali te promjene odgovaraju vrijemenu u kojem živi.
Ipak, nisu sve priče postale mitovi, mnoge su ostale samo obične priče. Malinovski je govorio o razlici “svijetih priča ili mitova” od ostalih priča pričanih radi zabave ili poduke.
Dvije godine su ključne za nastanak antropologije kakvom je danas znamo –1859. (kada Darvin i Volas objavljuju svoje radove, čime teorija evolucije stupa na svijetsku scenu) i 1911. (kada Rivers drži uvodno prijedavanje Sekciji H Britanskog udruženja za razvoj nauke, u kojem tvrdi da su promijene u ljudskim društvima direktna posljedica miješanja naroda i kultura, čime definitivno odbacuje evolucionizam). I pored ogromnog značaja koji je Darvin-Volasova teorija evolucije imala do početka XX vijeka, mislim da je 1911. ipak daleko značajnija. Frejzer iste godine počinje da objavljuje monumentalno, dvanaestotomno izdanje "Zlatne grane", a samo godinu dana kasnije Dirkem će objaviti "Elementarne oblike religijskog života".
U godinama koje su usledile, Malinovski i Redklif-Braun će modernoj antropologiji dati specifično teorijsko i praktično utemeljenje. Bronislav Malinovski se između 1915. i 1918. našao na Trobrijandskim ostrvima, jugoistočno od Papue Nove Gvineje, što je rezultiralo detaljnim radom na terenu i nizom briljantnih monografija koje su uslijedile posle 1922. i objavljivanja Argonauta zapadnog Pacifika. Iste godine i Alfred Redšinald Redklif-Braun objavljuje svoju studiju Andamanski ostrvljani, u kojoj kulminira njegov ambiciozni teoretski program za utemeljenje antropologije kao rigidne naučne discipline zasnovane na radu na terenu, komparativnom metodu i dirkemovskoj sociologiji. Malinovski će utemeljiti funkcionalizam, a Redklif-Braun strukturalni funkcionalizam, i ova dva pravca (ili dvije škole) će dominirati socijalnom i kulturnom antropologijom u narednih pola vijeka.
Malinovski je pokazao da institucije kao što su zakon i složena ekonomija, što su mnogi zapadnjaci smatrali isključivo tekovinom civilizovanih društava, da takođe postoje i u primitivnim društvima. Prema njegovom viđenju primitivni čovjek nije bio rob običaja već racionalni učesnik čije su prakse i institucije imale funkciju zadovoljavanja individualnih i kolektivnih potreba.
U modernoj upotrebi pojam mita se lako miješa sa maštovitim bajkama i fantastičnim pričama, sa nečim što je nerealno i neverovatno pa čak i sa nečim što je lažno. Ovakvo shvatanje mita potiče još iz antike. Mada je prvobitno Homer upotrebljavao mit jednostavno da označi “priču”, onakvu kako je data, bez pitanja o njenoj istinitosti, već je Pindarovo interesovanje za istinitost mitskog predanja dovelo do gubljenja drevne naivnosti usmene mitske tradicije i mit je od tada počeo da se tumači kao izmišljotina. Šeling se prvi trudio da prevaziđe takvo shvatanje mita pokazujući u svojoj filozofiji mitologije unutrašnju nužnost i istinitost mitskog predanja. Kasnije je Ničeova filozofija afirmisala mit kao princip najdubljeg pokretača i stvaralačkog vrela svake kulture. Početkom XX vijeka i društvene nauke počinju da uzimaju u obzir tumačenje mita kakvo je postojalo u arhaičnim društvima gdje mit označava "istinitu priču".
Ničeova ideja, izražena u Rođenju tragedije, da svaka velika kultura ima “horizont okružen mitom” javlja se u mnogim sociološkim i antropološkim teorijama koje pokazuju kako unutrašnji i subjektivni horizont smisla nastaje u društvenom horizontu mita. Od Frejzerove (J.Frazer) Zlatne grane u antropologiji je napušteno pozitivističko gledište o mitovima kao naivnim i iracionalnim pričama. Postalo je očigledno da je mit glavna kulturna struktura primitivnih društava. Tu tezu je razvio Dirkem i kasnije Malinovski, za koga mit predstavlja izrazito važnu kulturnu silu, a ne bujicu izmišljenih likova kao što ga je shvatao racionalizam.
Primitivni čovjek i njegova religija
"Ne postoji narod, ma kako bio primitivan, bez religije i magije. Čovjek ranog doba teži da, prije svega, kontroliše prirodu iz praktičnih razloga, i to radi direktno, pomoću obreda i čini, primoravajući vjetar i vrijemenske prilike, životinje i useve da se pokoravaju njegovoj volji. Tek kasnije, videći da je njegova magijska moć ograničena, on se sa strahom ili nadom, s molbom ili prkosom obraća višim bićima, to jest demonima, duhovima predaka ili bogovima"
B. Malinowski "Magija, nauka i religija"
Bez pridavanja pažnje društvenom kontekstu, tražeći u mitovima pripovjetke literarne ili filozofske vrijednosti koje služe za zabavu ili obrazovanje, mitovi najčešće deluju trivijalno. Ali, kada se u njima potraže modeli društvenog života otkriva se njihov duboki smisao. To je bila ideja Malinovskog koji je ukazao na društvenu dimenziju mita ističući povijezanost vjerovanja i institucija. Mit za primitivnog čovjeka nije samo priča, njegov “pravi smisao, ustvari prava poruka, sadržana je u tradicionalnom zasnivanju društvenih organizacija: (...) nju urođenik ne uči slušanjem fragmentarnih mitoloških priča, već životom u društvenom tkanju svog plemena". I Dirkem je posrijedno istakao vezu mita sa društvenim institucijama objašnjavajući religiozni karakter svih institucija primitivnih društava koje formiraju fundamentalne koncepte društvenog i individualnog života. Ovu tezu je kasnije proširila strukturalistička škola Levi-Strosa.
Koncepcije o mitu kao “živoj realnosti” i horizontu koji osmišljava svakodnevni život primitivnih društva nisu dovođene u pitanje. Međutim, obzirom da te koncepcije mit ne shvataju usko - kao skup konkretnih vjerovanja i apstraktnih principa koje treba logički i sistematski analizirati, već kao horizont koji se mijenja i razvija tokom istorije, treba videti da li i u kojoj mjeri ih je moguće primijeniti na moderno društvo. Eliadeu, kao i mnogim drugim modernim autorima, mit prije služi kao demarkaciona crta primitivnog i modernog čovjeka kada kaže da: “dok moderan čovjek smatra sebe rezultatom odrijeđenog toka istorije koju nije obavezan da celu upozna, čovjek arhaičnih društava je primoran, ne samo da se prisjeća mitske istorije svoga plemena, već da je većim dijelom s vrijemena na vrijeme oživljava. Tu zahvatamo najvažniju razliku između čovjeka arhaičnih društava i modernog čovjeka... Za čovjeka arhaičnih društava, ono što se dogodilo ab origine može se obnavljati snagom rituala." Međutim, da je Eliade umijesto razlike, pokušao da potraži sličnost primitivnog i modernog odnosa čovjeka prema mitu kao dimenziji društvenog života koja zahtjeva obnavljanje, vijerovatno bi je našao, jer i moderan čovjek oživljava i obnavlja svoje mitove, mada naravno na drugačije načine, ali te promjene odgovaraju vrijemenu u kojem živi.
Ipak, nisu sve priče postale mitovi, mnoge su ostale samo obične priče. Malinovski je govorio o razlici “svijetih priča ili mitova” od ostalih priča pričanih radi zabave ili poduke.