Trgovsko pravo

Voved
Vo mojata seminarska rabota }e pi{uvam za ~ekot kako plate`no sredstvo i hartija od vrednost. Hartiite od vrednost se pismeni ispravi so koi nivniot izdava~ se obvrzuva deka }e ja ispolni obvrskata zapi{ana na nea na nejziniot zakonski imatel. Tie se delat na nekolku vidovi me|u koi e ~ekot kako eden od vidovite hartii od vrednost. ]e pi{uvam za toa kolku vidovi na ~ekovi poznavame , kako tie se upotrebuvale, so ogled na toa deka sega so noviot Zakon za ~ekovi tie se izlezeni od upotreba, za odgovornosta koja postoi kaj ~ekot, koi se razlikite pome|u ~ek i menica kako vidovi na hartii od vrednost i drugo.

Poim i zna~ewe na ~ekot
^ekot e edna od naj~estite i najzna~ajnite hartii od vrednost vo vnatre{niot i nadvore{no-trgovskiot promet. ^ekot e isklu~ivo sredstvo za pla}awe koe kratko vreme e vo cirkulacija. Op{tite na~ela i principi na meni~noto pravo, kako i na drugite hartii od vrednost, se primenuvaat i na ~ekot ako toa ne e vo sprotivnost so specifi~nostite i posebnite svojstva na ~ekot.
Pod ~ek se podrazbira hartija od vrednost so koja nejziniot izdava~ so nalog se obra}a na drugo lice- trasat koj e bankarska organizacija, po pristapnosta da go isplati ~ekovniot iznos na teret na pokritieto na zakonskiot imatel na ~ekot. Kaj ~ekot imeto na remitentot ne e va`en ~ekoven element, bidej}i e dozvoleno ~ekot da glasi na donositelot. Vo na{eto pravo trasat na ~ekot edinstveno mo`e da bide bankarska organizacija, za razlika od menicata kaj koja trasat mo`e da bide sekoe fizi~ko i pravno lice.
Trasatot vo momentot na izdavawe na ~ekot mora da ima pokritie, bidej}i izdavaweto na ~ek bez pokritie pod posebni okolnosti kaj nas pridstavuva krivi~no delo. Vo odredeni zemji posebno anglosaksonskite zemji, ~ekovite se najzna~ajni instrumenti vo platniot promet, no i kaj nas imaat osobeno zna~ewe vo platniot promet pome|u fizi~ki lica, taka da vo toj oblik ~ekovite kaj nas dobivaat se pogolemo zna~ewe.
Bidej}i trasat kaj ~ekot e sekoga{ bankarska organizacija, ~ekovite se vo cvrsta povrzanost so drugite bankarski raboti, kako na primer so dogovor za tekovna smetka, dogovor za pari~en depozit, dogovor za kredit i tn. Poradi ovaa cvrsta povrzanost pome|u ~ekovite i bankarskite raboti, pojavata i razvojot na ~ekot e vo cvrsta povrzanost so razvojot na bankarstvoto vo svetot. Prvobitnite vidovi na ~ekot bile blagajni~ki pisma, a ~ekovite za {iroka upotreba se koristele vo praksata na angliskite banki, u{te vo 16 vek, za da se izbegne upotrebata na zlatnite i srebrenite pari, ~ija upotreba bila izlo`ena na rizik, so kradewe i gubewe toa se t.n ( goldsmith note ). Vo XVIII vek, angliskite bankari izdavaat ~ekovni knigi vo oblik na posebni ~ekovni formulari.
Po svojata pravna priroda ~ekot e dosta sli~en na menicata, a toa zna~i deka spa|a vo grupata na pravni raboti koi nastanuvaaat so ednostrana izjava na voqa. ^ekovnoto pravo naglo po~nalo da se razviva vo XVIII vek, koga se i doneseni prvite propisi od oblasta od ~ekot vo Holandija vo 1776 godina. Kako i kaj menicata, i kaj ~ekot najgolemo zna~ewe imaat trite @enevski konvencii od 1931 godina so koi e unificirano ~ekovnoto pravo.
Toa se slednive konvencii:
 Konvencija za edinstven ~ekoven zakon;
 Konvencija za sudir pome}u zakonot i ~ekot;
 Konvencija za regulirawe na taksata kaj ~ekot.
Me|utoa, treba da se naglasi deka so @enevskite ~ekovni konvencii od 1931 godina e ostvaren pomal stepen na unifikacija otkolku so @enevskite konvencii od 1930godina, a toa zna~i deka postojat zna~itelno golemi razliki vo nacionalnite zakonodavstva vo oblasta na ~ekovnoto pravo, otkolku vo oblasta na meni~noto pravo.
Zatoa i `enevskite ~ekovni konvencii gi potpi{ale i ratifikuvale zna~itelno pomal broj na dr`avi, za razlika od `enevskite meni~ni konvencii.
Vo R. Makedonija vrz osnova na `enevskite ~ekovni konvencii od 1931 godina, ~ekovnoto pravo e regulirano so Zakonot za ~ek od 1946 godina.


Vidovi ~ekovi

Masovnata upotreba na ~ekovi vo vnatre{niot i nadvore{no trgovski stokovno- pari~en promet i site najrazli~ni mo`nosti za upotreba na ~ekovite, pridonesoa za zgolemeniot broj na vidovi na ~ekovi.
Vo pravnata teorija naj~esto se pojavuvaat dva osnovni kriteriumi od koi se poa|a pri utvrduvawe na oddeleni vidovi na ~ekovi. Toa se:
a) Spored na~inot na odreduvawe na pravoto na imatelot na ~ekot,
b) Spored namenata na ~ekot,
a) Spored na~inot na odreduvawe na pravoto na imatelot na ~ekot, treba da se razlikuvaat slednive vidovi ~ekovi:
 ~ekot na ime,
 ~ekot po naredba,
 ~ekot na donesitelot,
 alternativni ~ekovi
^ekovite na ime kako hartija od vrednost na ime, se prenesuvaat so cesija, no isto taka vrz osnova na ~lenot 7, od Zakonot za menica od 2002 godina mo`at da se prenesuvaat i so indosament. Ova e odstapuvawe od prakti~ni potrebi. Edinstveno ~ekot na ime so rekta klauzala, t.n rekta ~ekovi, mo`at da se prenesuvaat so cesija. Kaj rekta ~ekovite ne postoi mo`nost za prenos so indosament, kako {to e slu~ajot so ~ekovite na ime.