Engleska politicka filozofija

Maturski, maturalni, seminarski, diplomski i master radovi iz filozofije.

Politička filozofija je grana filozofije koja u svom najapstraktnijem obliku razmatra koncepte i argumente preko kojih se formira politička misao. Debata o značenju riječi „političko“ je jedan od najvećih problema političke filozofije. U širem shvatanju, pod ovim pojmom se podrazumeva politička praksa i institucije od kojih se sastoji vlast svake države.

Politička filozofija se može definisati kao kritičko razmišljanje o načinu ili načinima za najbolju organizaciju jednog društva, njegovih političkih institucija i društvene prakse kao što su ekonomski sistem i porodica. Politički filozofi teže da uspostave osnovne principe koji bi opravdali određeni tip organizacije države, pokažu da individue imaju određena neotuđiva prava, ili objasne na koji način treba raspoređivati materijalne resurse unutar jedne države. Ovo obično podrazumjeva analizu i interpretaciju ideja kao što je sloboda, pravda, autoritet, demokratija i na kraju njihovu kritičku primenu na institucije koje već postoje. Kroz istoriju, mnogi politički filozofi su pokušavali da opravdaju svoju viziju organizacije društva, dok su drugi insistirali na ideji mogućnosti postojanja idealnog, odnosno utopijskog društva.

Politička filozofija kao praksa počinje onog momenta kada ljudska bića kreću da posmatraju svoju kolektivnu organizaciju, ne više kao nešto statično i nepromenljivo i kao deo nekog prirodnog reda, nego kao nešto što ima potencijal da se menja i čemu su neophodna filozofska opravdanja. U različitim kulturama sreću se različite forme političke filozofije. Postoje dva razloga za tu različitost. Prvi proizlazi od uticaja određene epohe i opštih filozofskih tendencija. Na primjer, razvoj u epistemologiji i etici je uticao na pretpostavke na osnovu kojih se razvija jedan diskurs političke filozofije. Drugi je vezan za snažan uticaj koji na političkog filozofa imaju trenutne političke teme. U srednjovjekovnoj Evropi centralna tema političke filozofije je bila odgovarajuća veza između države i crkve. U ranom modernom periodu, tema postaje razmjena argumenata između branioca apsolutizma i onih koji su jedino bili spremni da prihvate ustavnu državu sa ograničenom moći. U 19. veku u centar pada socijalno pitanje, odnosno na koji način tada novonastajuće industrijsko društvo treba da organizuje svoj sistem ekonomije i blagostanja.

Tokom XIV. veka srednjovjekovne misli i ideje o svetu su počele malaksavati pa su postupno nadolazile neke nove snage, koje su polako ali sigurno kovale novi svet. Te su snage omogućile da razdoblje o kojem govorimo obeleže brojni izumi, otkrića, brojna originalna, antropološko-kulturna rešenja. Tome su bitno doprinela i četiri velika pokreta koja označavaju prelazno razdoblje od propadanja srednjeg veka do velikog naprednog talasa XVII veka a to su: italijanska renesansa XV. i XVI. veka, humanizam, reformacija, oživljavanje empirijskih istraživanja i izvanredni uspesi nauke (od najveće je važnosti svakako Kopernikovo otkriće heliocentričnog sistema, zatim otkriće štampararske mašine i kompasa). Osim navedenog, ovo razdoblje prati i raspad srednjovekovnih vrednosti i uspostavljanje novih svetovnih vrednosti, što je popraćeno ekonomskim, kulturnim, sociološkim, političkim i antropološko-teološkim promenama kao novim izazovima za filozofsko razmišljanje.

Engleska politička filozofija – nastanak i razvoj

Engleska empiristička filozofija je razdoblje najsnažnijeg razvoja engleske filozofije od kraja 16. do sredine 18. veka. Slabljenje feudalizma, a jačanje građanskog staleža u doba prvobitne akumulacije kapitaka u Engleskoj prati borba za vlast između kralja, građanstva i plemstva, kralja i parlamenta. U filozofiji se stoga postavlja problem države, društvenog ugovora i suvereniteta. U burnim revolucionarnim zbivanjima pogubljenjem Charlesa I (1649) skršena je apsolutna vlast kralja. Cromwellovom diktaturom (1653 - 1658) je razbijen otpor krajnjih nepomirljivih gledišta, pa je "Slavnom revolucijom" (1688) ostvaren kompromis između građanske klase i veleposednika. Uspostavljen je društveni poredak koji je Engleskoj osigurao razvoj proizvodnje i trgovine, a dominacija i primat Engleske traje sve do prvog svetskog rata. Predstavnici su engleskog empirizma fokusirani su na dva središnja problema: na pitanje metode naučnog istraživanja i pitanje države. Ako gledamo ovo prvo, dakle metodu, onda je ispravna ona koja se zasniva na čulima. Drugim rečima empirizam osnovu spoznaje vidi u čulnom iskustvu. Što se tiče problema države, treba reći da se on u filozofiji javlja u kontekstu nastojanja buržoazije da se suprostavi feudalnim strujanjima, a ta revolucionarna i antifeudalna borba pred kraj XVI. stoleća nužno je rađala revolucionarna, antifeudalna i anticrkvena, materijalistička, filozofska učenja. Empirizam o kojem govorimo naziva se još i britanski empirizam, s obzirom da se javlja u Engleskoj od kraja XVI. do sredine XVIII. stoleća. Sve je to, nešto direktno, a nešto indirektno utiecalo i na filozofiju. Međutim engleska empiristička filozofija nije bila samo odraz, pa ni samo aktivni odraz društveno-političke situacije u Engleskoj. Ona predstavlja jedan od vaţnih trenutaka u relativno samostalnom razvoju svetske filozofske misli.

U ovom delu rada pokušaću da objasnim kako i zašto je obrazovanost postala važan činilai političkog uspona džentrija, društvenog sloja u renesansnoj Engleskoj koji je započeo i ostvario građanski preobražaj engleskog društva, sloja koji je iznedrio največe filozofe empirijskog pokreta u Engleskoj. Zahvaljujući istorijskim i društvenim okolnostima za vreme dinastije Tjudora, oni su zauzeli centralne pozicije u državnoj administraciji. Istovremeno, te društvene promene su zahtevale specijalnu obrazovanost, posebno na polju prava, koje su džentriji sticali preko ideala i kulturnog uticaja italijanske renesanse. Zahvaljujući njima, ponovo oživljena antička politička misao pretvorila se u Engleskoj u političku praksu i institudžije Građanskog društva.

Uspon građanstva u Evropi počinje izjednačavanjem feudalnih staleža, posebno plemićkog i građanskog. Stalna nastanjenost plemstva u gradovima i razvoj obrazovnih institucija, zajedno sa ekspanzijom društvenih kontakata i komunikacije, omogućili su nastajanje novog pogleda na svet, koji je ukidao ne samo stari staleški, već i samu stalešku osnovu feudalnog društva. Za razliku od pripadnika feudalnih staleža, renesansna individua se iskazuje na daleko širem području društvenog delovanja. Uključujući se u privredni život investiranjem, ne samo svog rada i (eventualno) kapitala već i svojih sposobnosti i uverenja da se individualna sudbina može menjati (ne prihvatajući više da bude samo ono što je po rođenju), renesansni čovek je praktično ukidao staleške odnose, običajne norme i nasleđe feudalnog društva. Tako nastaju građanske proizvodne snage.