Donatelo

Maturski, seminarski i diplomski radovi iz likovne kulture.

Renesansa je kulturno-istorijski pojam koji je najpre označavao doba od 1350. do 16.veka kao period u kome je došlo do ponovnog interesovanja za klasilnu antiku i procvat umetnosti, da bi se zatim ovim pojmom označavalo kulturno stanje prelaznog doba od srednjeg veka do novog doba, naročito u Italiji.
Pojam renesansa je u uzajamnom odnosu sa pojmom humanizam. Humanizam se odnosio na naučno-duhovni sadržaj ovog razdoblja, a renesansa na celokupnu kulturu tog vremena. U XV i XVI veku likovna umetnost stiče veću samostalnost u odnosu na crkvu, jer plemićke porodice i bogati građani naručuju palate, statue i slike kojima žele da naglase sopstvenu moć i značaj. Stoga se menja i sadržaj umetničkih dela, koja više nemaju isključivo religiozni karakter.
Vajari, slikari i arhitekte se više ne smatraju zanatlijama, već istinskim umetnicima, koji su odlikuju prepoznatljivom stvaralačkom individualnošću. U istom periodu velika geografska otkrića i zamah tehnike, trgovine i privrede vraćaju ljudima veru u nauku, razum i iskustvena saznanja. S otkrivanjem perspektive, prikazivanje prostora stiče novu, veoma snažnu izražajnost. Obnavlja se zanimanje za ljudsku figuru, istražuju se u klasičnoj tradiciji antičke prošlosti modeli koji se odlikuju skladom i lepotom. Ovaj ogromni pokret nazvan je renesansa (ponovno rađanje), da bi se naglasio značaj raskida sa srednjovekovnim periodom.
Središte pokreta bilo je u Italiji. Uzevši kao uzor Firencu, u kojoj se imućna porodica Mediči utrkivala obnavljajući grad veličanstvenim palatama i crkvama, plemićke porodice Montefeltri u Urbinu, Sforca i Viskonti u Milanu, Gonzaga u Mantovi i Este u Ferari, postale su veliki pokrovitelji umetnosti. Umetnička dela ostvarena u periodu renesanse pripadaju redu najznačajnijih ostvarenja evropske umetnosti uopšte. Umetnici se udaljavaju od gotskog slikarstva novim jezikom formi oblikovanih korišćenjem efekta svetlo-tamno. Posmatraju stvarnost, ali ne ulepšavaju figure, več ih čine u većoj meri ljudskim, odevaju ih u jednostavnu odeću, ulivanjem dostojanstva ne lepote. Ozbiljnost pokreta i jednostavnost koja ne pribegava nepotrebnom ukrašavanju, saopštavaju duboku pobožnost i veličaju vrednosti čoveka kao jedinke odgovorne i za sopstvenu propast i za sopstveno spasenje. Racionalnost renesansnog čoveka osvojila je i prostor verskog postavljajući božanstva, svece i anđele u stvarni prostor. Centralna perspektiva bila je najčešće korišćena, jer je omogućavala simetrično predstavljanje prostora, kao i jasan pogled na prostor u prvom planu. Umetnički duh renesanse širi se u prvoj četvrtini XV veka Italijom i dalje preko Alpa, Evropom. Propašću velikog broja italijanskih dvorova početkom XVI veka, Rim postaje centar zanimanja velikog broja umetnika.
Rana renesansa je prvo umetničko razdoblje renesanse koja traje kroz ceo XV vek. Italija je odigrala vodeću ulogu u razvijanju renesanse.
Visoka renesansa je kasna faza renesanse koja se odvija do prve polovine XVI veka. Tokom XVI veka renesansa u Firenci nastavlja produkciju velikih umetnika, centar italijanske umetnosti postao je Rim. U vreme kad se izrazito poštovao subjektivizam i individualizam svakog umetnika, toliko da se stvarao kult genija, umetnici su želeli da se izražavaju posebno i da pri tom ostavljaju poseban utisak na posmatrača dela. To je vreme kada je vladala ideja genijalnog umetnika, pojedinca nadahnutog od boga, koji je bio uspešan u različitim vrstama umetnosti-univerzalni čovek.
Predmet ovog rada u nastavku biće jedan od predstavnika rane renesanse i to skulptor Donatelo. U radu će biti razmatran njegov život i delo.


Donatelo
Donatelov život

Donatelo (rođen oko 1386. godine u Firenci - umro 13. decembra 1466. godine u Firenci), bio je italijanski majstor vajarstva (skulptor) u mermeru i bronzi. Pored Mikelanđela smatran je jednim od najvećih vajara italijanske renesanse.
Donatelo bio je sin Nikola di Beta Bardija, firentinskog prerađivača vune. Nije poznato kako se mladi Donatelo zainteresovao za vajarstvo, ali po nekim izvorima učio je vajarske tehnike od vajara koji su radili na katedrali u Firenci, oko 1400. godine.
Negde između 1404. i 1407. godine, postao je član radionice Lorenca Gibertija, koji je 1402. godine pobedio na konkursu za dekoraciju vrata firentinske krstionice. Donatelovo rano delo, mermerna statua Davida, ukazuje na uticaj Gibertija, koji je bio glavni eksponent internacionalne Gotike, stila gracioznih i blago zakrivljenih linija pod uticajem severnoevropske umetnosti.
Statua Davida je bila predviđena za katedralu, ali je premeštena u gradsku dvoranu, palatu Vekijo 1416. godine, gde je važila kao patriotski simbol, da bi u već u ranom 16. veku bila zasenjena Mikelanđelovom verzijom Davida, iste namene. David je bio simbol otpora Firence prema moćnijem neprijatelju Milanu.
U druga značajna Donatelova rana dela spada impresivna mermerna figura sv. Jovana Jevanđeliste u sedećem položaju, predviđena za fasadu firentinkse katedrale, i Raspeće u drvetu za baziliku svetog Krsta.