СЕМИНАРСКА РАБОТА

Ф/О/Н
- Скопје -

СЕМИНАРСКА РАБОТА


Предмет;
Банкарство

Тема:
Банкарски систем во САД



Ментор: Изработил
Проф.Шабан Превала


Скопје-2005

Банкарски систем во САД

Централните банки во светот, главно се настанати на два начина:по еволутивен пат, со прераснување на една комерцијална банка, во цетрална и кога од самиот почеток се основа со посебен акт.


Типичен пример за првиот начин е настанувањето на Банк оф Енгланд, а за вториот Федералниот резарвен систем на САД, Вилсон, го потпишал актот за основање на т.н.Федерален резервен акт.


Пред формирањето на централната банка во САД, банкарскиот систем бил несреден, проследен со многу банкротсва. Таа несреденост и конфузија во бакарството го достигнала својот врв во 1907 година, кога и најголемите скептици во САД се убедиле од потребата за формирање на централна банка.


Во првите години од своето постоење, Федералниот резервен сyстем, бил крајно децентрализирана институција. Во литературата од тоа време можат да се сретнат автори кои тврдат за постоење на 12, помалку или повеке, оделни централни банки, додека денеска може да се каже дека Федералниот централен систем во голема мера, е централизирана институција, не зависно што е составен од 12 реионални федерални банки. Централизацијата се гледа во фактот што тие 12 банки дејствуваат како една единствена централна банка.


Се разбира, оваа промена од крајно дентрализирана институција ,каква што била во почетокот, до доста центреализирана иституција, каква што е денес, не настанала преку ноћ и не со некои спектакуларни организациони прамени.


Во организицона смисла, ФЕД и денес се состои од 12 федерални резервни банки како и на почетокот.Промените повеке се гледаат во практичното функционирање во кое дванаесете регионални резервни банки полека ја губат моћта за сметка на Одборот на гувернерите , кој добиваше во значење ,за денес да стане , главен центар на одлучувањето во ФЕД.


ФЕДЕРАЛЕН РЕЗЕРВЕН СИСТЕМ

Всушност Федералниот резервен систем се состои од 12 нееднакви по големина банки. Повеће од половината од сретсвата се концентрирани во три банки во Нењ Yорк ,Цхицаго, Сан Франциско, од кои во федералната резервна банка во Нењ Yорк се концентрирани ,речиси ,една четвртина од сите средства со кои располага Федералниот резервен сyстем.

Федералната резервна банка од Нењ Yорк има одредена специфицна улога во ФЕД која ја немаат останатите единаесет. Таа специфичност не проилегува од од нејзинаата големина, како што може да се заклучи на прв поглед, туку повеће од нејзината место положба.Имено, таа се наођа во срцето на на најголемиот Пазар на пари и вредносни хартии во САД. Заради тоа, таа е задолжена да ги врши сите работи околу купувањето и продавањето на вредносните хартииза цел ФЕД.


Федералните резервни банки имаат мошне важни функции:
Емитираат книжни и ковани пари, ги повлекуваат од промет излитените пари, вршат ,,клиринг,, на издадените чекови, ги контролираат банките во нивото работење и даваат дозвола за нивно функционирање међу банките.
Покрај овие функции, федералните резервни банки, имаат задача да бидат во тесен контакт со стопансвото на територијата што ја покриваат,да ги објаснуваат мерките што ги презема одборот на гувернерите, но истотака да ги проверува ефектите што ги предизвикуваат тие мерки, а со тоа инивната оправданост.


Во литературата можеме да сретнеме федерална резервна банка кој ја одредува и економската стапка. Мегутоа одобрувањето на економската стапка мора да го одобри Одборот на гувернерот, кој може да ја натера банката да ја смени економската стапка, па отаму не би се рекло дека тоа е функција на федералната резервна банка, туку на одборот на гувернерот.


На чело на секоја од федералните резервни банки стои одбор од девет директори. Тие се поделени во три класи А , Б и Ц.


Бо класата А влегуваат тројца директори кои ги избираа тбанките членки на ФЕД, од своите редови .Со други зборови овие директори се банкари. банките членки на ФЕД ги избираат и директорите од Б класата. Тие треба да бидат разни преставници од стопансвото (индустрија,земјоделство,трговија итн.)


И на крајот, тројца директори од класата Ц се именуваат од советот на гувернерите и тие ги преставуваат и заштитуваат интересите на пошироката јавност. Од оваа класа директори се избираат преседателот и подпреседателот на одборот на директори.


Директорите од која било група, односно класа, не се обврзани стриктно да ги заштитуваат интересите на средината, или установите од кои се избрани (да речеме директорите од класата А интересите на банките членки ФЕД, или директорите од класата Б интересите на стопансвото). Од сите директори се очекува да му даваат предност на поширокиот јавен интерес. Међутоа, со самиот факт што еден директор е по професија банкар, Логично се очекува тој кога се расправа за одредени прашања да расудува, да заклучува и да расправа како банкер.


Истото важи и за директорите од класата Б, кои обично се познати бизнисмени, или како што би рекле ние, познати
стопансвеници. Од нив се очекува да расудуваат и да гласаат, тргнувајћи од интересите на стопасвото.


Обичниот штедач е преставен преку директорите од класа Ц. Тие се обично познати и признати грагани во пошироката средина на подрачјето на кое дејствува содветната федерална резервна банка. По професија не смејат да бидат банкари и со само тоа се очекува да гласаат и да расудуваат, имајћи го предвид интересот на граганите.
Преседателот на федералната резервна банка се избира до директорите, со одобрение на одборот на гувернерите.


а) Одбор на гувернерите

На врвот на ФЕД е Одборот на гувернерите .Седумте гувернери ги именува прецедателот на САД во согласност со Сенатот. Тие се избираат на 14 години и не може да бидат реизбрани. До 1935година се избирале на 10 години Продолжувањето на мандатот е извршено со цел да се зголеми независноста на ФЕД.


Изборот на членови е временски програмиран, така што за еден мандат преседателот на САД може да именува само два члена. На тој начин е оневозможено преседателот да има влијание врз политиката на одборот, односно таа да се сведе на што помала мера.


Међутоа, преседателот на одборот се избира секој четири години, така што секој преседател на САД во текот на секој мандат може, да именува свој преседател на одборот на гувернерите.Међутоа, ретко кој член на одборот служи цел мандат, најчесто поради строгоста, или од финансиска причина.


Во период од 1960 до 1980 година, просечното време траење на функцијата на гувернерот изнесуваше 5 година, со што на некој начин се овозможуваше преседателот на САД, преку именување на поголем број свои луђе да има поголемо влијание врз политиката што ја води одборот на гувернерите. Така на пример, за време на својот мандат преседателот картер изврши четири именувања.



Основна задача на одборот гувернерите е да управуваат со монетарната политика, применувајки ги следниве инструменти:


• Купопродажба на државните вредносни хартии;
• Задолжителна резерва
• Есконтна стапка

Понатаму исто така многу ценета задача на одборот на гувернерите е да им дава совети на преседателот на САД и на конгресот. Тоа го прави најчесто преку преседателот одборот, кој има чести средби со преседателот на САД, а исто така, често се појавува и пред разни комитети во конгресот каде ја објаснува монетарната политика што ја води одборот на гувернерите и дава свое видување и критички осврт на политиката што ја води преседателот на САД и Белата кућа.



б)Федерален комитет за отворен пазар


Комитетот за отворен пазар е исто така доста значаен орган во федералниот резервен систем. Во него членуваат седум членови од одборот на гувернерите, плус пет преседатели од федералните резервни банки. Дванаесет преседатели на федералните резервни банки се ротираат на пет места со исклучок на преседателот на федералната банка во Њујорк, кој има перманентно место во ФОМЦ.


Овој орган се состанува, по правило, еднаш месечно и одлуките се донесуваат со консензус. Најважна задача на ФОМЦ е да ја одреди политиката што треба да ја води федералната резервна банка од Њујорк, во купопродажбата на вредносни хартии (како што истакнавме порано, на федералната резервна банка од Њујорк со оглед дека е лоцирана на нај доминантниот Пазар на пари и вредносни хартии и е доверена улогата да продава и купува вредносни хартии за сите банки од ФЕД). Иако ФОМЦ одлучува само за овој инструмент на монетарната политика ( кој секако е најважен инструмент на монетарната политика во САД), тоа не значи дека на него не се расправа за други имструменти на монетарната политика.
Тоа, секако, има влијание и врз одлукате што ги донесува Одборот на гувернерите.

в) Советодавни тела на федералниот резервен систем

Во федералниот резервен систем постојат бројни органи кои имаат советодавни функции.Позначајни међу нив се:
Федералниот советодавен одбор во кој членуваат преставници од комерцијалната банка. Тоа се обично директори (преседатели) на поголеми комерцијални банки.Нивниот вкупен број е дванаесет, од секој дострик по еден член. Основна задача на ова тело е да му дава совети и сугестии на одборот на гувернерите за оделни проблеми од монетарно-кредитната политика со кои се срећаваат банките.


Понатаму од 1980 година постои и соодветен одбор на штедни институции, кој исто така има дванаесет членови, од секој дискрит по еден, и најмалку четири пати се состанува со одборот на гувернерите. На состаноците се расправа за пробламите кој ги имаат штедилниците, а потоа за проблемите во кредитирањето на стамбената изградба, за хипотекарното кредитирање и слично.


Во 1985 година се формираат советодавни одбори за мало стопанство и земјоделство при секоја резервна банка. За големините и составот на овие одбори е оставено да одлучува резервната банка. Обично, членовите се составени од малото стопансво и агрокомплексот. На состаноците членовите на одборот ги запознават преставниците на резервната банка со проблемите со кои се срећава малото стопаство и аграрот и бараат оделни совети и помош од ФЕД, а потоа така се запознаваат и со тековната монетарна политика што ја води ФЕД.


Преставниците на дванаесте одбори секоја година се сретнуваат во Вашингтон со одборот на гувернери, кога се сумираат активностите на одборите и се даваат предлози за унапредување на соработката. Општа е оценката дека овие одбори му помагаат на одборот на гувернерите да биде изворно информиран за проблемите со кои се судрува малото стопанство и агрокомплексот, како и за нивна регионална диверзификација.


Одборот на гувернерите, исто така, формира и комитет за банкарски услуги, кој ги разгледува и му ги предлага на одборот за одобрување тарифни стапки и провизија за услугите што ФЕД им ги прави на депозитните банкарски институции.


г)Дистрибуција на силата на влијанието во рамките на Федералниот резервен систем


Дистрибуција на силата (влијанието) во концепирањето и водењето на монетарната политика во рамките на ФЕД и међу надворешните фактори е секако работа на проценка отколку нешто што може дефинитивно и ригорозно да се одреди . Овде ја даваме проценката за ова прашање што ја има направено поранешниот гувернер на ФЕД, Схерман Маиселл.

Се разбира проценката што ја има направено Маиселл за степенот на монетарната сила међу оделни фактори е субјективна како што и самиот вели друг стручњак би направил друг графикон, давајки им на оделни фактори по друга тежина.





Графикон бр. 1









Графикон Бр.2










Се разбира неговото искуство како гувернер и познавач на условите во банкарските, финасиските и пошироко политичките кругови во САД, овозможува со поголема веројатност да го проследиме составениот графикон.


Како што се гледа од графиконите, преседателот на гувернерите има големо влијание врз одредувањето и водењето на монетарната политика во рамките на ФЕД. Се разбира врз тоа влијание има и фактот каков авторитет има и преседателот на одборот на гувернерите, како личност во земјата. Оделни преседатели во земјата, како што беше на пример Бурнс, или неодамна Волкер, влеваа голем авторитет во пошироката јавност и секако имаа големо влијание во определувањето на монетарната политика во споредба со другите кои немаа таков авторитет.


Међутоа и смата функција преседател на одборот на гувернерите носи со себе одредени елементи што обезбедуваат големо влијание.

-преседателот е тој што излегува пред јавноцт со своите изјави и мислења за монетарната политика, што има широк одyив;

-второ, тој самиот, а не целиот одбор, има средби со преседателот на САД на кои се разменуваат мислења за монетарната политика;

-еден поголем број прашања кои се од секојдневна природа воопшто не се разгледуваат на седниците на одборот, туку преседателот за нив сам донесува решенија.


Колку е независен ФЕД во своето работење?



ФЕД има доста изразена независност, многу поголема од другите државни агенции во САД. Влијанието на преседателот на САД е само во именувањето на гувернерите и во изборот на преседател. По тоа нема никакво право на мешање и влијание. Неговите желби можат да бидат комплетно игнорирани.

Исто така и конгресот има право да се меша во работењето на ФЕД.
Не зависно од тоа што гувернерот е должен да го известува конгресот за насоката за својата политика, тој слободно може да игнорира секаква реакција на конгресот за политиката што ја води и за задачите што си ги поставила.

Така е според законот, но дали и во практиката е секогаш така.



Големината на независноста



Сепак има граници и на таа независност. И преседателот на САД има одредено влијание, и тоа повеће од морален аспецт. Всушност, гувернерот тешко се одлучува да ги игнорира желбите на преседателот кој е избран од народот и да му се спротистави, зашто тој го именувал на таа функција.

Потоа гувернерот па и целиот одбор на гувернери, мора да води сметка за зачувување на независноста од конгресот, да го има преседателот на своја страна. И најпосле, преседателот на одборот на гувернерите мора да води сметка и за тоа кога преседателот на САД именува нови гувернери, тие да бидат негови исто мисленици.


Според тоа, влијанието на преседателот, сепак, е значително поголемо отколку што е според законот. Тоа го потврдува една интересна статија сто јаи ма направено Роберт Њеинтрауб .
Врз основа на неговото истражување низ една подолга ретроспектива, тој доага до заклучок дека за време на секоја администрација монетарната политика била во согласност со еконмските цели, задачи и планови на преседателот на САД.

Или, со други зборови, секоја пофундаментална промена во курсот на монетарната политика, во периодот од 1953 година па наваму, кон рестрикција или експанзија на паричната маса е врзана кога во годините во САД на власт доађа нов преседател.



Аргументи за потребата од независност на Федералниот резервен систем



Постојат неколку аргументи на две страни, по прашањето на независноста. Приврзаниците на независноста укажуваат дека монатарната политика, а со тоа и вредноста на доларот е “премногу важна и премногу комплексна за да биде оставена на политичарите”. Поранешниот преседател на ФЕД,Њиллиам Мц Цхесне Мартин, има речено:

Независен, федерален резервен систем е основен потпирач на пазарната економија (Фрее ентрприсе) и кога тој ке подлегне на притисокот на политичарите за нивните интереси, или на диктатот на приватниот интерес,подлогата за здрави пари е поткопана.

Според ова гледање политиката на политичарите во монетарната свера е кратковидна: тие се премногу окупирани со следните избори, па секогаш се преорентирани за мерки што ке дадат ефекти на краток рок, а ги избегнуваат мерките кои се во моментот тешки и непопуларни, но на долг рок би дале резултати кои што имаат потрајна природа.

Од друа страна, доколку Централната банка не биде независна , таа би била подредена на министерство за финасии. Со оглед на фактот дека министерството за финасии е еден од најголемите на заеми , неговиот интерес е секогаш, каматната стапка да биде ниска , дури и кога е повеће од очигледно дека е потребно зголемување на каматните стапки за намалување на инфлација.
Затоа е потребно независна централна банка да ги заштитува кредиторите и останатите од инфлацијата.

Други факти за независна централна банка е избегнувањето на “политичкиот циклус”. Имено, пред изборите секоја влада пребгнува кон експанзивна монетарна политика , со ниска каматна стапка со цел да се намали невработеноста. Инфлацијата која се јавува како резултат на таквата политика доага по извршените избори и тогаш владата прибегнува кон реструктивна монетарна политика со надеж дека тој трик гласачите ће го заборават од следните избори.



Аргументи против независност



Критичарите на независната централната банка ги одбиваат овие аргументи. Тие наведуваат дека не е демократски, на личност од народот, да не им се верува оти ће водат правилна монетарна политика. Дотолку повеће што во водењето на надворешната и одбрамбената политика во тие луђе се има доверба.

Понатаму, според нив, Преседаелот на САД е одговорен за економската политика, која е резултат на сите нејзини составни делови. Монетарната политика е еден од најважните составни делови на економската политика. Според тоа, преседателот на САД треба да има контрола над монетарната политика.

И, како последен аргумент е потребна од водење на интегрална монетарна и фискална политика. која не може да се воид преку не неформални консултации.




















ОРГАНИЗАЦИОНАЛНА СТРУКТУРА НА КОМЕРЦИЈАЛНО БАНКАРСТВО ВО САД



Заради големата важност што ја имаат банките во економскиот живот во САД, нивното работење подлежи на детална регулација.
За отварање на нова банка, најпрво потребно е да се добие дозвола од државата која може да се добие од федералната власт или од власта на оделни држави.

Доколку се добие дозвола од федералната власт, тогаш се работи за формирање на “Национал” банка.

Ако, пак, дозвола дадат властите на оделни федерални единки (стате), тогаш се работи за формирање на (стате) банка.

Само банките кои добиваат дозвола за работа од федералната власт може да ја имаат придавката “Национал”.

Ваквата ситуација во САД го прави банкарскиот систем многу комплексен. Во еден ист град може, една покрај друга, да дејствуваат две банки една “Национал” друга “стате” и да работат под различни законски регулативи. За првпат важи федералниот закон, во литературата, се нарекува дуелно банкарство.

Комплексноста на деловното банкарство, или прецизно на комерцијалнате банки во САД, не произлегува само од разликите међу федералните законска регулативна и регулативата на оделни држави, туку повеће од разликите во законскита регулативи међу оделни држави.

Разликите во законската регулатива за банки међу оделни држави се до таа мера изразени што извесни активности на банките во една држава се дозволени, а друга забранети.

Исто така, сосема е нормално, во еден град, една “Национал” банка да врши одредени банкарски активности, а за “стате” банка да бидат забранети.

Во принцип големите банки настојуваат да имаат дозвола од федералната власт, а помалите банки настојуваат да ја добијат дозволата од оделните државни власти. Тоа го потврдува и фактот што иако “Национал” банките се бројчано помалку од една третина од вкупниот број на комерцијалните банки, тие држат речиси 60% од вкупниот потенцијал на банките.

Натамошна карактеристика на банкарството во САД што гп разликува банкарсвото од другите земји е поголемиот број на големи банки. Во остантите високо развиени индустриски земји постојат мал број големи банки.

Таквата разлика произлегува од фактот што во САД постојат голем број на т.н. “УНИТ” банки. Од самото име произлегува дека овие банки немаат разгрането мрежа од филијали и кои не се контролирани од други корпорациии, или од лице кое контролира друга банка.
Или, со други зборови, под “УНИТ” се подразбира она што не е банка, она што е банкарска холдинг компанија или која не е членка на “Цхаинг оф банкс” (верига од банки). Под “бранцх” се подразбира онаа банкарска организација која работи, две комплетни услуги на повеће места и преку повеће деловни единици.

Отварањето на нови филијали е регулирано со банкарските закони на државите во кои се отвара филијалата. Дури и за филијалите кои ги отвараат “Национал” банките важат законите на соодветните држави. Како последица на тоа, имаме состојба банките да отвараат најмногу филијали во границите на државата каде што е седиштето, а отварањето на филијала во друга држава се јавува како исклучок.

Инаку отварањето на нови филијала може да се врши на два начина:

• Отварање на нова филијала и
• Отварање филијала преку припојување на друга банка

Законска регулатива во оделни држави на САД е многу разновидна. Во една држава не постојат никакви ограничувањаза основање на ваков тип банки, во други постои апсолутна забрана, во трети се дозволува само ако банката од поголем градски центар отвара филијала во помало место, во четврти се дозволува отврање филијала само со припојување на други банки, итн.

Во САД се водат големи дискусии на кој тип банки да им се даде предност.

Противниците на “бранхц” банките тврдат дека ваквиот тип банка води кон се поголема концентрација на банкарсвото, односно, во крајна динстанца на монопол. Припвраниците на “бранхц” банките , и во банкарството постои економија на обем. Тоа значи, колку е поголема банката, толку се пониски просечните оперативни трошоци.


Међутоа, на приварзаниците и на едниот и на другиот, тип банки, им ги помрсија конците, особено во 70-те години, банкарските холдинг компании, кои нагло почнаа да се појавуваат на банкарската сцена во САД.

Банкарскиот холдинг компанија е корпорација што поседува акции од една, или од повеће банки, и на тој начин ги контролира. Нема рестрикции во законската регулатива банкарските холдинг комоании да поседуваат акции и да ги контролираат кој било тип банка, а нема рестрикција ниту во нивното ширење на територијата од целата земја.

Међутоа, дозволата за формирање банкарски холдинг компанија, или, пак, за припојување на некоја банка кон компанијата дава ФЕД .

Основни критериуми што ги поствуав ФЕД во разгледувањето али да даде дозвола , или не, се сладните:

1. ефектите што би настанале на полето на конкуренцијата међу банките;

2. задолувањето на потребите на публиката;

3. подобрување на ефикасноста на банките и остварување на профит ;

4. ефектите на зацврстувањето на позицијата на банките;

5. ефекти на концентрацијата на ресурсите;

ад.1

Банкарски холдинг компанија може да настане и да се шири на три начина, и тоа:

a) со добивање дозвола за формирање на нова компанија ;

b) преку купување на комплетниот пакет акции на некоја мала банка и нејзино внесување во компанијата и

c) и преку контролирање на една од големите банки.

Со фомирањето и ширењето на банкарски холдинк компании на првите два начина се смета дека се придонесува за зголемување на конкуренцијата међу банките, а со формирањето на третиот начин се смета дека се намалува конкуренцијата. Но во целина земено, со формирањето на банкарските холдинк компании се зголемува конкуренцијата међу банките.

ад.2

Се смета дека банката која е контролирана од банкарскиот холдинг компанија, бидејћи е поврзана со мрежата на таа компанија, на публиката може да и даде покомплетни и подобри услуги во споредба со една независна банка.




ад.3

Исто така, заради постоење на економијата на обем во банкарството, банкарската холдинг компанија, во принцип, би требало да биде поефикасна во работењето и да остварува поголем профит во споредба со една независна банка.



ад.4 и 5

Овие критериуми се однесуваат најмногу на изложеност на банките на ризик во работењето. Можноста да се распредели ризикот кај банките врзани во еден банкарска холдинг коноанија е далеку поголем во споредба со една независна банка.

Во секој случај, ако ва 60-те години САД важеше за “Унит банкинг цоунтрy”, во 80-те може да се нарече “бранцх -банкинг анд холдинг-цомпану цоунтрy”.